Άρθρο για την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία

H Συμβουλευτική Ατόμων με Αναπηρίες

Γράφει η Ψυχολόγος Παπακυριακού Μαρία

Η 3η Δεκεμβρίου, παγκόσμια ημέρα των ατόμων με αναπηρίες γιορτάζεται και παράλληλα αποτελεί αφορμή για προβληματισμό σε ότι αφορά τις συνθήκες διαβίωσης, εκπαίδευσης, κοινωνικής ένταξης, επαγγελματικής αποκατάστασης των ατόμων με αναπηρίες στην χώρα μας.

Με αφορμή αυτήν την ημέρα θα ήθελα να ασχοληθώ διεξοδικά με το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες για ψυχολογική στήριξη, ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική. Η συγκεκριμένη ομάδα ατόμων φυσικά και χρήζει διαφορετικής αντιμετώπισης από έναν επαγγελματία ψυχολόγο, αλλά όχι από την πλευρά της προσωπικής τραγωδίας που συνοδεύει ένα άτομο με αναπηρία, αλλά από την πλευρά της πολιτικής διάστασης που πρέπει να έχει αυτού του είδους η συμβουλευτική, ως τρόπος χειραφέτησης των ατόμων με αναπηρίες.

Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας κάνει σαφές τη διαφορά ανάμεσα στην «σωματική βλάβη» και την «αναπηρία», όπου ο όρος αναπηρία περιγράφει τα θεσμοθετημένα εμπόδια που υπάρχουν για τα άτομα με αναπηρίες με στόχο και αποτέλεσμα την διάκριση τους από την κοινωνική και  οικονομική ζωή του τόπου. Συγκεκριμένα στον τομέα της συμβουλευτικής υπάρχει η τάση να χαρακτηρίζονται στερεοτυπικά τα άτομα με αναπηρίες με τρόπο που υπονοείται ότι «είναι» οι ίδιες οι αναπηρίες τους. Έτσι, τα άτομα αυτά εκλαμβάνονται ως άρρωστα, τραγικά, αδύναμα, εξαρτημένα, ανολοκλήρωτες προσωπικότητες και κυρίως χρήζουν οπωσδήποτε αποκατάστασης, θεραπείας και φροντίδας, προκειμένου να γίνουν όσο πιο «φυσιολογικοί» γίνεται και να νιώσουν καλύτερα με τον εαυτό τους.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η ύπαρξη μιας σωματικής αναπηρίας δεν σημαίνει απαραίτητα και την εμφάνιση συναισθηματικών διαταραχών. Αυτό είναι ένα συμπέρασμα που έχει προκύψει δυστυχώς από τους επιστήμονες μέσα από την επαφή τους με άτομα με αναπηρίες και εμμένει στο στερεότυπο ότι η ευτυχία και η αυτοεκτίμηση μπορεί να υπάρχει μόνο σε «υγιή» και αρτιμελή άτομα. Μια βασική συναισθηματική διαταραχή που αποδίδεται συχνά στα άτομα με αναπηρίες είναι ο θρήνος. Το αίσθημα της απώλειας των ικανοτήτων που μέχρι τώρα είχαν. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αν δεν υπάρξει το στάδιο του θρήνου, τότε υπάρχει κίνδυνος να εμφανιστεί αργότερα η συναισθηματική αστάθεια υπό άλλη μορφή.

Ακόμα και σήμερα η συμβουλευτική που παρέχεται σε άτομα με αναπηρίες στηρίζεται αρκετά στο ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας, όπου ο ενδιαφερόμενος αντιμετωπίζεται ως ασθενής και η αναπηρία του ως προσωπικό πρόβλημα. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια με την δράση του κινήματος για την αναπηρία που ξεκίνησε πρωτίστως από τα ίδια τα άτομα με αναπηρίες η στάση των ειδικών απέναντι σε αυτήν την ομάδα των συμπολιτών μας τείνει να αλλάζει και να αποκτά περισσότερο κοινωνικές διαστάσεις. Πλέον δεν υποστηρίζεται ότι χρειάζεται ο πελάτης να περάσει από όλα τα στάδια του θρήνου προκειμένου να αποδεχτεί την κατάσταση του.

Απαίτηση του πελάτη με αναπηρία είναι να μην προσπαθεί ο σύμβουλος να τον πείσει τι είναι καλό για αυτόν να κάνει στη ζωή του.

Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η συμβουλευτική ατόμων με αναπηρίες δεν χρειάζεται να έχει διαφορετική μορφή από την συμβουλευτική ατόμων  μη ανάπηρων. Αξίζει να παρατηρήσουμε όμως ότι όσο και αν τα θέματα και τα συναισθήματα που προκύπτουν από μια συζήτηση με άτομα με αναπηρίες είναι τα ίδια με άτομα μη ανάπηρα, η αιτία αυτών μπορεί να είναι τελείως διαφορετική.